104. 1393-1400
Biskop
Øysteins jordebok er utarbeidet av Øystein Aslaksson, biskop
i Oslo 1386-1407, og er den største og mest omfattende av de kirkelige
jordebøkene fra middelalderen. Den inneholder fortegnelser over
alt kirkelig jordegods som lå under Oslobiskopens tilsynsmyndighet.
Opplysningene bygger i stor utstrekning på registreringer av dokumenter
ved de enkelte kirker, foretatt under visitaser. Jordeboken angir konsekvent
de gamle skyldtallene fra før manndauen og opplyser bare i ganske
få tilfelle om ødegårder. I de fleste tilfelle er disse
opplysningene overstrøket ved den endelige redaksjonen (A. Holmsen:
Norges historie I s. 333 f.) Jordeboken har også en del senere tilføyelser,
som ikke er tatt med her.
Jordeboken
oppbevares nå i NRA. Den er utgitt av H. I. Huitfeldt (Biskop Eysteins
Jordebog, 1873-79). Jfr. L. Hamre: KLNM IV sp. 105 ff.
Teksten
her er tatt fra Huitfeldts utgave s. 181, 211-13, 214, 215, 418-21, 544-45,
550-51. Jfr. nr. 148 B angående bispegodset og 148 D angående
Nannestad kirke.
Jn nomine
domini. amen. Anno eiusdem domini mº cccº xcº sexto [1396]
aa veer Øystæin
mæd gvds naadh biskuper j Oslo visiteradhom Tunsbærghs profastadøme
æfter jolæn, saghom ver vm Lafranz kirkiu ræikningha
skapp j Tunsbærghi ok funnum ver j gamlom registris at þær
hafdo verit fiorar prebende att forno ok serligha jarder lagdar till bordh
hældis þæirra fiora sæm prebendas atto. Ok swa
serligha jarder lagdar till Cantariam[!] Sacristiam, et ad Curam, ok till
jmisa altara, þoot þui verj langan tima hefvir æi mæira
þer verit j kirkiunæ æn æin prestær sæm
þui heifuir allu fylght. Ok æi getom ver æn mæira
till skipat bædhæ firir minkan jngiældzsens ok swa af
þui at æi ero prestar swa margher till sæm þarf
væra att. Letom veer nw vpp skrifwa bæde gamlar jardher ok
nyghiar ok skipadom þæim ad prebendas firir aminnigar skuld
at þen kirkia hefuir collegiata verit.
(...)
Jn nomine
domini amen. Anno eiusdem mº cccº nonagesimo sexto [1396]
leetom veer Øystein
m gudz naad biscoper j Oslo vpscrifuæ nyaleikis allar iardar bæde
gamlar ok nyar sæm til biscops stolsens liggiæ. Sidhan vaar
kiære son sira Eiriker Tofuason erkeprester j Oslo hafde skipt ok
byyt mæd radhe ok samþykt vare ok vaars capituli allar þæær
jardar sæm smaskiptar varo j margha stadhe ok lakt þæær
vndir stolen qummunan æder adrar prebendas j koorsbrødranna
garde sæm jamnastæ þa matte þet vera eftir alræ
varæ samþykt. ok orgreint hwadan huart kom sæm finz sidarameirr
i huarri jordh er til biscopstolsens kom j þui skipte fyrst j Osloar
heradhe, Æikabergh tuær stofuor viij hæfsældor
smørs
Af Vllaruale viij hæfsældor
smørs ok pund maltz
Af Disine ix. hæfs.
smørs
Af Rudi vid Akri .x. aura
bool ok ørts. bool swa at hæfs. bool atte stolen fyr. en ij
aura bool fengom veer j skifteno af qumunænne. ok .x. ørts.
bool af Kros kirkiu
Af Oo øystræ
ij hæfs. smørs
J Forse vestræ .xi.
aura bool swa at ij hæfs. bool atte stolen fyr. En øyris bool
fengom veer j skifteno af Imishaugs prouento. ok særdeilis mylnuna
sæm af gengo vij ms. pening. ok mala til gardsens
Jtem j Steini mS. bool.
Af Skodini mykla vj hæfseldor
smørs. og særdeilis ij aura bool. fengom veer af Nunnu klaustri
ok ij aura bool. af Hunaborghs prouento j skifteno ok er þet þa
al jorden
J Skodini litla marka bool
ok ørts. bool swa at .xi. ørts bool atte biscops stolen fyr.
En viij ørts. bool fengom veer af qummunenne ok ij aura bool af
Berghs prouento.
Af Austansio iiij hæfs.
smørs ok særdeilis h. ms. bool sem biscop Jon skifte til gardzens
vid Hægs prouento fs. h. ms. bool j Runase
Jtem j Bryne sydræ
gardenom iiij. ms. bool. allen garden swa at af gengo iiij hæfs.
ok xij aurar
Jtem j nørdræ
gardenom iij ms. bool ok h. vj øyris bool swa at veer fengom j skifteno
h. ij øyris bool af qummunene øyris bool af Rodeims prouento.
iij øyris af Velo prouento. ij aura bool af Mareimæ prouento.
ok xi aura bool af sacristia En. ix. aura bool køpte biscop Jon
vj aura bool af Sigurde a Bryyn. ok iij aura bool af sira Þorgeiri
Olafssyni ok ij aura bool køyftom veer af Akærs kirkiu
Jtem j Styrs rudi hæfs.
bool.
J Bøle iij. ms. bool
ok øyris bool sua at .xx. aura bool atte stolen fyr allr. ein garden.
En xij aura bool j adrum gardenom fengom veer j skifteno af Hialmunga prouento
ok øyris bool af Ulfuina prouento.
Jtem af Rudstadh xij span
smørs
Af Bræmsrudi hæfs.
smørs
Af Vpsalom iiij hæfs.
bool ok ms. forn ok er lbet hofwdbolet sæm brefuan sæghia
Jtem Voline alt gengo af
.x. ms. pe. En nw saam veer þet sialfuer
Jtem j Æitiulstadum
viij. mS. bool aal jorden. swa at uj ms. bool fengom veer af Mario kirkiu
fs. Husaby a Blakom ok xx. aura bool køyfte biscop Jon ok xx. aura
bool gaf Þore Jonsson ok veer fengom af Krosaltareno ok Velo prouento
j participacione
Jtem Mylno tæighin
millium Volini kuærn ok Æitiulstada fengom veer j skifteno
af qummunene
Jtem Peters æng vider
lithla Koluatn h. ms. bol. gaf Hakon a Kiolbergi ok kona hans
Jtem j sydræ Ryghini
j Osluhuæ(r) fui ij. ms. bool er veer fengom after f.s ij m.s bool
j Gatu j vestræ Bergheimi af Sikulanda prouento
J nørdzstæ
Ryghini en þer .h. xvj øyris bool. sua at Sikulanda prouenta
atte ij hafs. bool ok ij aura, commvnan øyris bool. ij aura bool
Huatualla prouenta. ok h. øyris bol spitalen. fengom veer alt þettæ
af Sikulanda prouento fs. xvij aura bool j Viigsteini a Vestorpe
Jtem j Skarde j Margareto
dale ij hæfsældæ bool.
(...)
[Østre Bergheim]
Jtem j Høyuikum ms.
bool gaf Haquon Þoresson fs. modor sina ok os kom ad participacionem
j øystræ gardenom ok j nædræ stofuonne
Þessar jarder liggiæ
j Liidum ok takom veer sialfuer landskyld af
Husaby alt viij. ms. bool
ok gek af fordom viij hæfs. smørs ok iij ms. fornar
Jtem af Huale vj hæfs.
smørs ok ij aura
Jtem af Arkuisl ij span
smørs
Jtem j Himiriki hæfs.
bool
J Aske j sydræ gardenom
halfs annars øyris bool
J Sudhræimum nørdzstæ
vj. aura bool er kirkian fæk fs. ij hæfseldæ bool j Vallarstadum
(...)
Anno eodem atte Nannastadha
kirkia swa mykith j æignum til prestæikiunne allar Skiefuilstader
abud prestens .xij. merka bol
Af sydra gardinom a Biorku
.vij. hæfss. ok span.
J nørdra gardenom
halfs .x. ørts bol fornt, ok særdeilis gaf Þørkiæll
Saxsason swa mykit sem han atti j ok fylghir nu prestren alre jerdenne
J Amalum a Hoole ix. aura
bol fornt
Af Dolini.halfs. øyri
Af Logheimi j Þyrgylstaw.
halfs. ij. øyri
Jtem j Logheimi .iui. spon
smørs
J Valaughum .xi. aura bol
J Byy .ix. aura bol
J Skineimi j sydra gardenom
.v. ørtoga bol
J Slatteimi mærka
bol
J Austby øyris bol
J Nordby litla. halfs øyri
J lædre .v. halfs.
øyri
J Ormstadhum halfs ms. boll.
J Biærknæse
.v. aura
Jtem j nørdra gardenom
a Klingom .x. aura bol
J Væsby. halfs. oyri
J Kaxrudi .viij. ørts.
J Køønastadhum
.v. ørts pæns.
J Frauda sætre ii.
aura
J Hæglidh .xii. aura
J væstra Kabbarudi
ii. aura bol
Jtem j øystra Kabbarudi
ij. aura bol
Jtem af Staf j Gioleidh
øyri pæns
J Koppara rudhi .u. hæfss.
bol
Af nørdra gardenom
j Skineimj .v. ok .ii. ørtoga bol
Af Gauta rudi ii. aura
Af Mædalby j øystra
staufwnne øyri
Af Amunda Klingom .x. aura
bol
Af Hyrdmanz Klingom .ørts.
Af nørdsta Klingom.
halfuan .iu. øyri
(En þetta æro
øyda ierder ok sumar ero vpbygdar ok fææz ækkie
af sumleghum sem fyrst skriuatz - overstrøket)
J Rota rudhi .ij.
hæfss. bol
Af Breidini. ørts.
Af Øykrini. ørts
Af væstra gardenom
a Valaughum. ørts.
Af Vpakre .vj. aura
J Liidh. halfs øyris
bol
J Amunda rudi alt, half
mærka bol
Af Holkaby halfs øyri
Af Steins sætre .v.
aura ok ii ørts
J Brødra garde j
Bioruik .iij. aura
Anno domini mº cccº
lxxxº octauo [1388] var dømt af sæx mannum at firir prestbolet
aa gerazst a hueriom þriggia vettra mala till abuder her .vii. merker
f.
Af Jærdhbærghi.
Øyri
Af Stangum halfuan øyri
Af Maur hagha. half. ørts
Af Aust borpe j Buxrudi
.v. aura
Af Øyrtiornum j nørdra
gardenum .iij. aura
J sydra gardenum halfs.
mærka bol
J sydra Birki. halft hæfss.
bol
J Vigsteini halfs. øyris
bol
J Hanastadhum .ij. aura
bol
Af Fiskenefue a Matlaus
grene halfuan ij. øyri
Af Yxne. ørts
Af Løykini j Væsongh.
orts.
Af Birkieægh halfs.
øyri
Af Þrondarudi. half
ørts
Af Borghars rudi. ørts.
ok .vij. aura
Af Hoklingom ørts
Af Gudbrandz klingom .iiii.
ørts. Forns.
J nørdra Skæuilsstadhum.
ms. bol
Af Humli halfs. øyri
Af Vnas rudi .v. ok ørts.
Af Bærghi .v. aura
Af Ingelstadhum .xv. pæninga
Af Sunleifstadhum øyri
Af Frignareim j Kise øyris
bol gaf Þorer bonde a Holtum ok kona hans.
Af Skinnara rudi øyris
bol
Jtem Ækran. olldh.
mærka bol
Af Flatum half. iij. ørts
pæni(n)ga A
f Vlfsmo ørts Af
Tidurudi. half. ørts.
Af Vppagardi j Gordhum,
ørts
Jtem þæær
øydæ iærder er skr(i)fuada standa j mæsso bokenne
ok lagho halft till hwars oc hafwm ver laght til prestbordzsens. sem fyrst
er
J Haughi j Nytiudale. halft
.iii. øyris bol þo at Þorgiuls Amundason gaf halft til
hwars.
Jtem j Biærku .xx.
aura bol. ok .ij. ørtoga bol gaf Þørkiæll Saxsason
oc ymiser adrer
(...)
[Ranrike prostedømme]
Stænder tiunden nv
firi xij aura f. En antiqus taxus
Eodem anno atte Oynnindidals
kirkia þæssar gamblar skuldir. af Gunnare myrt ij m. f. jtem
af Sola aa Lunde j aargang jtem af arfuom Þores raudz j. m. f. jtem
af Þiostolfue skiølm .v. aarganga er han hafde firi stora
mandauden ok vj. arganga æpter
Sarpsborgh profastdøme
Stænder tiunden nv
firi iuj ms. f. En antiqus taxus viij ms. kaup Anno domini mº ccccº
þa wer Øystæin med gudz naad biscop j Oslo visiteradom
yttra lutan Borghasyslo. byriadom ver færd vara aa Valom jn profesto
sanctorum martirum Fabiani et Sebastiani [19. jan.]
Atte þa Vala kirkia
Stænder kirkia tiunden
vm ij m. f. En antiqus taxus. ms. kaup
Eodem anno atte Svimdala[!]
kirkia þæssar gambla(r) skuldir
Stænder tiunden nv
firi viij ms. f. En antiqus taxus xvj. ms. kaup
Eodem anno atte Roda kirkia
þæssar gambla skuldir. af arfuom hærra Oghmunds Gudþormssynar
iiij aarganga jtem af Þorgaute litla ij ms. peninga jtem af Þorgaute
Jonssyni ij. ms. peninga jtem af sira Ingemare iij. ms. peninga jtem af
Bærghe Hermundasyni æin argang .xvj. ms. peninga jtem af sira
Jngemare til prestbordzens j awærka fall .xcij. ms. peninga sæm
mætit war a prestboolens vægna. anno domini mº cccº
lxv. þa varo vpscrifuada þæssar gambla skuldir ok funnos
ækki quitta skriuadar sidhan anno domini mº. ccccº iijº.
varo afslægnar l. m. pen. med sira Ingemare firi abuudh sæm
han gerde a prestbolet her sæm var æin sætstofua.
(...)
Stænder tiunden firi
iuij ms. pe. ok stundom firi þriar æn antiqus taxus ær
iij ms. kaup
Eodem anno atte Nesodda
kirkia þæssar gamblar skuldir
(...)
Stænder tiunden nv
firi .xx. ms. pe. En antiqus taxus
Eodem anno atte Akers kirkia
þessar gamblar skuldir
ligger biscop firi Aker
ij neter ok tæker iiij hudir j cathedraticum
(...)
Eodem anno atte Margareta
dals kirkia þæssar gamblar skuldir
Memorandum at firi fim aarom
bygdum ver Oghmunde a Grefsini prestgarden j Margareta dale alders mala.
sua at han gere nyo stofuo j sama lafstæina. sua at forstofuan se
.v. alna bræid. med inkofua. ok ram if uir. ij budir. ij lodugolf.
ok lafua millom. ok æit fios. ok hafua med rudstaden sua mykit som
pres(t)bordet ker aa. Iæigo laust vm .vj. aar. ok sidan gefue æin
øyri pe. a hueriu aare þer af. vm sina lifdaga. En prestbolet
hafue læighu laust vm sina lifdaga. ok halde husum vppi sidan gord
ero. Testes. sire Peter sire Olafuer. sire Aruider Joon aa Lindæimi.
Guttormær a Akre. Clemetter a Vllarvale. Þorer a Soghne. ok
flere godhe men.
(...)
tæker kirkian hlf.
luth tiundar. ok stænder firi iij mærker. En antiqus taxus
iij. m. kaup. hlf. Iutren
Eodem anno atte Haslæimo
kirkia þæssar gamblar skuldir
lligger biscop firi Haslzeim
æina nat ok tæker ij hudir j cathedraticum |