1393-1400; Fra biskop Øysteins jordebokLine
104. 1393-1400

    Biskop Øysteins jordebok er utarbeidet av Øystein Aslaksson, biskop i Oslo 1386-1407, og er den største og mest omfattende av de kirkelige jordebøkene fra middelalderen. Den inneholder fortegnelser over alt kirkelig jordegods som lå under Oslobiskopens tilsynsmyndighet. Opplysningene bygger i stor utstrekning på registreringer av dokumenter ved de enkelte kirker, foretatt under visitaser. Jordeboken angir konsekvent de gamle skyldtallene fra før manndauen og opplyser bare i ganske få tilfelle om ødegårder. I de fleste tilfelle er disse opplysningene overstrøket ved den endelige redaksjonen (A. Holmsen: Norges historie I s. 333 f.) Jordeboken har også en del senere tilføyelser, som ikke er tatt med her.
    Jordeboken oppbevares nå i NRA. Den er utgitt av H. I. Huitfeldt (Biskop Eysteins Jordebog, 1873-79). Jfr. L. Hamre: KLNM IV sp. 105 ff.
    Teksten her er tatt fra Huitfeldts utgave s. 181, 211-13, 214, 215, 418-21, 544-45, 550-51. Jfr. nr. 148 B angående bispegodset og 148 D angående Nannestad kirke.

    Jn nomine domini. amen. Anno eiusdem domini mº cccº xcº sexto [1396]
aa veer Øystæin mæd gvds naadh biskuper j Oslo visiteradhom Tunsbærghs profastadøme æfter jolæn, saghom ver vm Lafranz kirkiu ræikningha skapp j Tunsbærghi ok funnum ver j gamlom registris at þær hafdo verit fiorar prebende att forno ok serligha jarder lagdar till bordh hældis þæirra fiora sæm prebendas atto. Ok swa serligha jarder lagdar till Cantariam[!] Sacristiam, et ad Curam, ok till jmisa altara, þoot þui verj langan tima hefvir æi mæira þer verit j kirkiunæ æn æin prestær sæm þui heifuir allu fylght. Ok æi getom ver æn mæira till skipat bædhæ firir minkan jngiældzsens ok swa af þui at æi ero prestar swa margher till sæm þarf væra att. Letom veer nw vpp skrifwa bæde gamlar jardher ok nyghiar ok skipadom þæim ad prebendas firir aminnigar skuld at þen kirkia hefuir collegiata verit.
(...)
    Jn nomine domini amen. Anno eiusdem mº cccº nonagesimo sexto [1396] 
leetom veer Øystein m gudz naad biscoper j Oslo vpscrifuæ nyaleikis allar iardar bæde gamlar ok nyar sæm til biscops stolsens liggiæ. Sidhan vaar kiære son sira Eiriker Tofuason erkeprester j Oslo hafde skipt ok byyt mæd radhe ok samþykt vare ok vaars capituli allar þæær jardar sæm smaskiptar varo j margha stadhe ok lakt þæær vndir stolen qummunan æder adrar prebendas j koorsbrødranna garde sæm jamnastæ þa matte þet vera eftir alræ varæ samþykt. ok orgreint hwadan huart kom sæm finz sidarameirr i huarri jordh er til biscopstolsens kom j þui skipte fyrst j Osloar heradhe, Æikabergh tuær stofuor viij hæfsældor smørs
Af Vllaruale viij hæfsældor smørs ok pund maltz
Af Disine ix. hæfs. smørs
Af Rudi vid Akri .x. aura bool ok ørts. bool swa at hæfs. bool atte stolen fyr. en ij aura bool fengom veer j skifteno af qumunænne. ok .x. ørts. bool af Kros kirkiu
Af Oo øystræ ij hæfs. smørs
J Forse vestræ .xi. aura bool swa at ij hæfs. bool atte stolen fyr. En øyris bool fengom veer j skifteno af Imishaugs prouento. ok særdeilis mylnuna sæm af gengo vij ms. pening. ok mala til gardsens
Jtem j Steini mS. bool.
Af Skodini mykla vj hæfseldor smørs. og særdeilis ij aura bool. fengom veer af Nunnu klaustri ok ij aura bool. af Hunaborghs prouento j skifteno ok er þet þa al jorden
J Skodini litla marka bool ok ørts. bool swa at .xi. ørts bool atte biscops stolen fyr. En viij ørts. bool fengom veer af qummunenne ok ij aura bool af Berghs prouento.
Af Austansio iiij hæfs. smørs ok særdeilis h. ms. bool sem biscop Jon skifte til gardzens vid Hægs prouento fs. h. ms. bool j Runase
Jtem j Bryne sydræ gardenom iiij. ms. bool. allen garden swa at af gengo iiij hæfs. ok xij aurar
Jtem j nørdræ gardenom iij ms. bool ok h. vj øyris bool swa at veer fengom j skifteno h. ij øyris bool af qummunene øyris bool af Rodeims prouento. iij øyris af Velo prouento. ij aura bool af Mareimæ prouento. ok xi aura bool af sacristia En. ix. aura bool køpte biscop Jon vj aura bool af Sigurde a Bryyn. ok iij aura bool af sira Þorgeiri Olafssyni ok ij aura bool køyftom veer af Akærs kirkiu
Jtem j Styrs rudi hæfs. bool.
J Bøle iij. ms. bool ok øyris bool sua at .xx. aura bool atte stolen fyr allr. ein garden. En xij aura bool j adrum gardenom fengom veer j skifteno af Hialmunga prouento ok øyris bool af Ulfuina prouento.
Jtem af Rudstadh xij span smørs
Af Bræmsrudi hæfs. smørs
Af Vpsalom iiij hæfs. bool ok ms. forn ok er lbet hofwdbolet sæm brefuan sæghia
Jtem Voline alt gengo af .x. ms. pe. En nw saam veer þet sialfuer
Jtem j Æitiulstadum viij. mS. bool aal jorden. swa at uj ms. bool fengom veer af Mario kirkiu fs. Husaby a Blakom ok xx. aura bool køyfte biscop Jon ok xx. aura bool gaf Þore Jonsson ok veer fengom af Krosaltareno ok Velo prouento j participacione
Jtem Mylno tæighin millium Volini kuærn ok Æitiulstada fengom veer j skifteno af qummunene
Jtem Peters æng vider lithla Koluatn h. ms. bol. gaf Hakon a Kiolbergi ok kona hans
Jtem j sydræ Ryghini j Osluhuæ(r) fui ij. ms. bool er veer fengom after f.s ij m.s bool j Gatu j vestræ Bergheimi af Sikulanda prouento
J nørdzstæ Ryghini en þer .h. xvj øyris bool. sua at Sikulanda prouenta atte ij hafs. bool ok ij aura, commvnan øyris bool. ij aura bool Huatualla prouenta. ok h. øyris bol spitalen. fengom veer alt þettæ af Sikulanda prouento fs. xvij aura bool j Viigsteini a Vestorpe
Jtem j Skarde j Margareto dale ij hæfsældæ bool.
(...)

[Østre Bergheim]

Jtem j Høyuikum ms. bool gaf Haquon Þoresson fs. modor sina ok os kom ad participacionem j øystræ gardenom ok j nædræ stofuonne

Þessar jarder liggiæ j Liidum ok takom veer sialfuer landskyld af
Husaby alt viij. ms. bool ok gek af fordom viij hæfs. smørs ok iij ms. fornar
Jtem af Huale vj hæfs. smørs ok ij aura
Jtem af Arkuisl ij span smørs
Jtem j Himiriki hæfs. bool
J Aske j sydræ gardenom halfs annars øyris bool
J Sudhræimum nørdzstæ vj. aura bool er kirkian fæk fs. ij hæfseldæ bool j Vallarstadum

(...)

Anno eodem atte Nannastadha kirkia swa mykith j æignum til prestæikiunne allar Skiefuilstader abud prestens .xij. merka bol
Af sydra gardinom a Biorku .vij. hæfss. ok span.
J nørdra gardenom halfs .x. ørts bol fornt, ok særdeilis gaf Þørkiæll Saxsason swa mykit sem han atti j ok fylghir nu prestren alre jerdenne
J Amalum a Hoole ix. aura bol fornt
Af Dolini.halfs. øyri
Af Logheimi j Þyrgylstaw. halfs. ij. øyri
Jtem j Logheimi .iui. spon smørs
J Valaughum .xi. aura bol
J Byy .ix. aura bol
J Skineimi j sydra gardenom .v. ørtoga bol
J Slatteimi mærka bol
J Austby øyris bol
J Nordby litla. halfs øyri
J lædre .v. halfs. øyri
J Ormstadhum halfs ms. boll.
J Biærknæse .v. aura
Jtem j nørdra gardenom a Klingom .x. aura bol
J Væsby. halfs. oyri
J Kaxrudi .viij. ørts.
J Køønastadhum .v. ørts pæns.
J Frauda sætre ii. aura
J Hæglidh .xii. aura
J væstra Kabbarudi ii. aura bol
Jtem j øystra Kabbarudi ij. aura bol
Jtem af Staf j Gioleidh øyri pæns
J Koppara rudhi .u. hæfss. bol
Af nørdra gardenom j Skineimj .v. ok .ii. ørtoga bol
Af Gauta rudi ii. aura
Af Mædalby j øystra staufwnne øyri
Af Amunda Klingom .x. aura bol
Af Hyrdmanz Klingom .ørts.
Af nørdsta Klingom. halfuan .iu. øyri

(En þetta æro øyda ierder ok sumar ero vpbygdar ok fææz ækkie af sumleghum sem fyrst skriuatz - overstrøket)
 J Rota rudhi .ij. hæfss. bol 
Af Breidini. ørts. 
Af Øykrini. ørts 
Af væstra gardenom a Valaughum. ørts. 
Af Vpakre .vj. aura 
J Liidh. halfs øyris bol 
J Amunda rudi alt, half mærka bol 
Af Holkaby halfs øyri 
Af Steins sætre .v. aura ok ii ørts 
J Brødra garde j Bioruik .iij. aura

Anno domini mº cccº lxxxº octauo [1388] var dømt af sæx mannum at firir prestbolet aa gerazst a hueriom þriggia vettra mala till abuder her .vii. merker f. 
Af Jærdhbærghi. Øyri
Af Stangum halfuan øyri 
Af Maur hagha. half. ørts 
Af Aust borpe j Buxrudi .v. aura 
Af Øyrtiornum j nørdra gardenum .iij. aura 
J sydra gardenum halfs. mærka bol 
J sydra Birki. halft hæfss. bol 
J Vigsteini halfs. øyris bol 
J Hanastadhum .ij. aura bol 
Af Fiskenefue a Matlaus grene halfuan ij. øyri 
Af Yxne. ørts 
Af Løykini j Væsongh. orts. 
Af Birkieægh halfs. øyri 
Af Þrondarudi. half ørts 
Af Borghars rudi. ørts. ok .vij. aura 
Af Hoklingom ørts 
Af Gudbrandz klingom .iiii. ørts. Forns.
 J nørdra Skæuilsstadhum. ms. bol 
Af Humli halfs. øyri 
Af Vnas rudi .v. ok ørts. 
Af Bærghi .v. aura 
Af Ingelstadhum .xv. pæninga 
Af Sunleifstadhum øyri 
Af Frignareim j Kise øyris bol gaf Þorer bonde a Holtum ok kona hans. 
Af Skinnara rudi øyris bol 
Jtem Ækran. olldh. mærka bol 
Af Flatum half. iij. ørts pæni(n)ga A
f Vlfsmo ørts Af Tidurudi. half. ørts. 
Af Vppagardi j Gordhum, ørts

Jtem þæær øydæ iærder er skr(i)fuada standa j mæsso bokenne ok lagho halft till hwars oc hafwm ver laght til prestbordzsens. sem fyrst er 
J Haughi j Nytiudale. halft .iii. øyris bol þo at Þorgiuls Amundason gaf halft til hwars. 
Jtem j Biærku .xx. aura bol. ok .ij. ørtoga bol gaf Þørkiæll Saxsason oc ymiser adrer
(...)

[Ranrike prostedømme]
Stænder tiunden nv firi xij aura f. En antiqus taxus
Eodem anno atte Oynnindidals kirkia þæssar gamblar skuldir. af Gunnare myrt ij m. f. jtem af Sola aa Lunde j aargang jtem af arfuom Þores raudz j. m. f. jtem af Þiostolfue skiølm .v. aarganga er han hafde firi stora mandauden ok vj. arganga æpter

Sarpsborgh profastdøme
Stænder tiunden nv firi iuj ms. f. En antiqus taxus viij ms. kaup Anno domini mº ccccº þa wer Øystæin med gudz naad biscop j Oslo visiteradom yttra lutan Borghasyslo. byriadom ver færd vara aa Valom jn profesto sanctorum martirum Fabiani et Sebastiani [19. jan.]
Atte þa Vala kirkia

Stænder kirkia tiunden vm ij m. f. En antiqus taxus. ms. kaup
Eodem anno atte Svimdala[!] kirkia þæssar gambla(r) skuldir
Stænder tiunden nv firi viij ms. f. En antiqus taxus xvj. ms. kaup
Eodem anno atte Roda kirkia þæssar gambla skuldir. af arfuom hærra Oghmunds Gudþormssynar iiij aarganga jtem af Þorgaute litla ij ms. peninga jtem af Þorgaute Jonssyni ij. ms. peninga jtem af sira Ingemare iij. ms. peninga jtem af Bærghe Hermundasyni æin argang .xvj. ms. peninga jtem af sira Jngemare til prestbordzens j awærka fall .xcij. ms. peninga sæm mætit war a prestboolens vægna. anno domini mº cccº lxv. þa varo vpscrifuada þæssar gambla skuldir ok funnos ækki quitta skriuadar sidhan anno domini mº. ccccº iijº. varo afslægnar l. m. pen. med sira Ingemare firi abuudh sæm han gerde a prestbolet her sæm var æin sætstofua.
(...)
Stænder tiunden firi iuij ms. pe. ok stundom firi þriar æn antiqus taxus ær iij ms. kaup
Eodem anno atte Nesodda kirkia þæssar gamblar skuldir
(...)
Stænder tiunden nv firi .xx. ms. pe. En antiqus taxus
Eodem anno atte Akers kirkia þessar gamblar skuldir
ligger biscop firi Aker ij neter ok tæker iiij hudir j cathedraticum
(...)
Eodem anno atte Margareta dals kirkia þæssar gamblar skuldir
Memorandum at firi fim aarom bygdum ver Oghmunde a Grefsini prestgarden j Margareta dale alders mala. sua at han gere nyo stofuo j sama lafstæina. sua at forstofuan se .v. alna bræid. med inkofua. ok ram if uir. ij budir. ij lodugolf. ok lafua millom. ok æit fios. ok hafua med rudstaden sua mykit som pres(t)bordet ker aa. Iæigo laust vm .vj. aar. ok sidan gefue æin øyri pe. a hueriu aare þer af. vm sina lifdaga. En prestbolet hafue læighu laust vm sina lifdaga. ok halde husum vppi sidan gord ero. Testes. sire Peter sire Olafuer. sire Aruider Joon aa Lindæimi. Guttormær a Akre. Clemetter a Vllarvale. Þorer a Soghne. ok flere godhe men.
(...)
tæker kirkian hlf. luth tiundar. ok stænder firi iij mærker. En antiqus taxus iij. m. kaup. hlf. Iutren
Eodem anno atte Haslæimo kirkia þæssar gamblar skuldir
lligger biscop firi Haslzeim æina nat ok tæker ij hudir j cathedraticum

Line
11.08.1999 Tilrettelagt av Frode Ulvund